Choć historia tworzenia czekolady jest otoczona mgiełką tajemnicy, wielu badaczy podaje, że to w Ameryce Łacińskiej proces ten narodził się. Olmekowie, reprezentujący jedne z najdawniejszych społeczności na tym kontynencie, pierwotnie zamienili ziarna kakaowca w substancję, którą dzisiaj znamy jako czekoladę. To jednak nie była czekolada, jaką znamy obecnie – dawniej przedstawiała sobą gorzki napój oznaczony do ceremonii i celów zdrowotnych przez dawne społeczności, począwszy od Majów a skończywszy na Aztekach.
Jak informuje kurator ds. sztuki kulturalnej w Smithsonian’s National Museum of the American Indian, relikty starożytnych naczyń i garnków Olmeków datowane na rok 1500 p.n.e. wykazują obecność teobrominy. Jest to pobudzający związek chemiczny zawarty w herbacie i czekoladzie, co sugeruje, że Olmekowie prawdopodobnie stosowali kakao do przygotowywania napoju ceremonialnego.
Później wiedza na temat przetwarzania kakao trafiła do Majów z Ameryki Centralnej. Podejrzewa się, że to Olmekowie przekazali im swoją wiedzę na temat kakao. Istnieją zapisy historyczne wskazujące na to, że Majowie angażowali czekoladę do celów ceremonialnych oraz używali jej jako środka do zakończenia istotnych transakcji. Majowie przyrządzali napój czekoladowy, który był gęsty i pienisty, a dodatkowo łączyli go z miodem, chili lub wodą.
Czekolada była produkowana z kakaowca przez Olmeków i Majów, ale dopiero Aztekowie wynieśli ten proces na wyższy poziom, a kakao stało się popularne. Aztekowie uważali, że ich bogowie obdarowali ich kakaowcem, stąd używali ziaren kakaowych nie tylko do produkcji napoju czekoladowego z kofeiną, ale także jako środka handlowego do zakupu żywności i innych towarów.
W społeczeństwie Azteków ziarna kakaowca były cenniejsze niż złoto, co doprowadziło do tego, że czekolada stała się luksusem dla wyższych klas społecznych, chociaż czasami ludzie z niższych warstw społecznych również mogli ją konsumować podczas ceremonii i uroczystości. To Aztekowie pierwsi nazwali napój kakaowy xocolatl, co jest etymologicznym źródłem słowa czekolada.
Jest wiele teorii na temat sposobu i czasu, w którym czekolada dotarła z Ameryki Środkowej do Europy, ale najpopularniejsza z nich mówi, że ciemna czekolada po raz pierwszy pojawiła się w Hiszpanii. Jedna z opowieści głosi, że Aztekowie ofiarowali czekoladę hiszpańskiemu zdobywcy Hernanowi Cortesowi na dworze Montezumy. Inne legendy twierdzą, że to Krzysztof Kolumb odkrył ziarna kakaowca podczas podróży do Ameryki, gdzie przechwycał statek handlowy i przywiózł te ziarna do Hiszpanii.
Niezależnie od tego, jakim sposobem czekolada trafiła do Europy, na koniec XVI wieku stała się ona bardzo popularna w Hiszpanii. Miłość do napoju czekoladowego rozprzestrzeniła się po całej Europie, a Hiszpania zaczęła importować czekoladę w 1585 roku. Wkrótce potem inne kraje europejskie, takie jak Włochy i Francja, również zaczęły sprowadzać kakao z Ameryki Środkowej.
Warto jednak podkreślić, że gdy czekolada dotarła do Europy z Ameryki Środkowej, sposób jej przyrządzania uległ zmianie. Europejscy konsumenti nie byli dobrze zaznajomieni z tradycyjnym przepisem na napój czekoladowy Azteków, dlatego powstały nowe receptury napoju czekoladowego, znane również jako gorąca czekolada, z dodatkiem cynamonu lub trzciny cukrowej.